Sprawy o kontakty z dzieckiem należą do najczęstszych i najbardziej emocjonujących postępowań w prawie rodzinnym. Rodzice zmagają się z problemami alienacji rodzicielskiej, odmowy dziecka i sankcji finansowych nakładanych przez sądy. W ostatnich latach zapadły dwa kluczowe orzeczenia, które zmieniają praktykę sądów rodzinnych:
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 czerwca 2022 r. (SK 3/20)
• Uchwała Sądu Najwyższego z 3 października 2025 r. (III CZP 20/25)
Razem tworzą one nową linię orzeczniczą w sprawach dotyczących kontaktów rodzica z dzieckiem.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego SK 3/20 – ochrona rodzica przed karą pieniężną
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 22 czerwca 2022 r., sygn. SK 3/20, orzekł, że:
„Art. 598¹⁶ § 1 k.p.c., w zakresie, w jakim dopuszcza nakazanie zapłaty sumy pieniężnej osobie sprawującej pieczę nad dzieckiem (…) w sytuacji, gdy niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie obowiązków jest następstwem zachowania dziecka, którego ta osoba nie wywołała, jest niezgodny z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.”
W praktyce oznacza to, że rodzic nie może być karany grzywną czy inną sankcją pieniężną, jeśli brak kontaktu wynika wyłącznie z postawy dziecka – np. sprzeciwu nastolatka – a nie z działań rodzica-opiekuna.
To orzeczenie było przełomowe. Chroniło rodzica przed niesprawiedliwą odpowiedzialnością i jednocześnie akcentowało nadrzędną zasadę prawa rodzinnego: dobro dziecka.
Uchwała Sądu Najwyższego III CZP 20/25 – współodpowiedzialność obojga rodziców
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 października 2025 r., sygn. III CZP 20/25, doprecyzował granice tej ochrony. W tezie uchwały czytamy:
„Brak lub niewłaściwe wykonywanie obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach z dzieckiem, spowodowane zachowaniem dziecka, które jest następstwem zachowań obojga rodziców, nie wyłącza możliwości nakazania zapłaty sumy pieniężnej na podstawie art. 598¹⁶ § 1 k.p.c.”
W praktyce oznacza to, że:
• jeśli dziecko odmawia kontaktów z powodu konfliktu między rodzicami,
• a oboje rodzice przyczyniają się do tej sytuacji (np. wzajemne oskarżenia, brak współpracy, podsycanie negatywnych emocji),
to sąd rodzinny nadal może nakładać kary pieniężne.
Jakie są praktyczne skutki dla rodziców?
1. Koniec z automatycznym uchylaniem się od odpowiedzialności
Nie wystarczy powołać się na opór dziecka. Sąd oceni, czy rodzic faktycznie podejmował działania wspierające kontakty.
2. Większa odpowiedzialność obojga rodziców
Uchwała SN jasno wskazuje, że obowiązki rodzicielskie są wspólne. Jeśli oboje rodzice przyczynili się do problemu, nie unikną odpowiedzialności.
3. Dobro dziecka w centrum uwagi
Prawo nie służy przymuszaniu na siłę, ale zapewnieniu dziecku bezpieczeństwa i odbudowie więzi. Sądy mają obowiązek brać pod uwagę emocje i potrzeby małoletnich.
4. Dokumentowanie działań
Rodzice powinni gromadzić dowody, że zachęcają dziecko do spotkań: e-maile, wiadomości, współpracę z kuratorem, wizyty u psychologa. To może zadecydować o tym, czy sąd uzna, że działali w dobrej wierze.
Podsumowanie – nowe standardy w sprawach o kontakty z dzieckiem
• Wyrok TK SK 3/20 (2022): brak kar, jeśli odmowa kontaktów wynika wyłącznie z dziecka.
• Uchwała SN III CZP 20/25 (2025): kara możliwa, jeśli opór dziecka jest skutkiem zachowań obojga rodziców.
Oba orzeczenia razem tworzą spójny system: ochrona dobra dziecka, ale równocześnie wymóg odpowiedzialności rodziców. To fundamentalna zmiana dla praktyki prawa rodzinnego, kontaktów rodziców z dziećmi i walki z alienacją rodzicielską.
📌 Jeśli masz problem z realizacją kontaktów z dzieckiem lub boisz się sankcji finansowych, skontaktuj się z nami.
Nasza kancelaria pomoże Ci przygotować plan działań procesowych i dowodowych, który zabezpieczy Twoje prawa i będzie zgodny z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego.